انبار داده (Data warehouse) چیست؟
انبار داده یا به انگلیسی “Data Warehouse”، یک سیستم مرتبط با مدیریت دادهها است که برای تجمیع و ذخیرهسازی دادهها از منابع مختلف، با هدف پشتیبانی از تحلیلهای کسب و کاری و تصمیمگیریها، طراحی و استفاده میشود. این سیستمها به صورت مرکزی دادهها را جمعآوری و ذخیره میکنند تا بتوانند به عنوان یک منبع اطلاعاتی جامع و قابلیت انجام تحلیلهای پیچیده را فراهم کنند.
انبار دادهها به طور کلی دارای ویژگیهای زیر هستند:
1. یکپارچگی: دادهها از منابع مختلف میآیند و در انبار داده مرکزی جمعآوری و یکپارچه میشوند.
2. غیرقابل تغییر: دادهها در انبار داده به صورت خواندنی و تغییرناپذیر ذخیره میشوند، به این صورت که اطلاعات مرتبط با یک دوره زمانی خاص باقی میمانند و قابل تغییرات اضافی نیستند.
3. موضوعمحور: دادهها در انبار دادهها بر اساس موضوعات خاص و مرتبط با هدفهای تحلیلی و تصمیمگیریها ذخیره میشوند.
4. پشتیبانی از تحلیلهای پیچیده: انبار دادهها قابلیت اجرای تحلیلهای پیچیده را فراهم میکنند که به کاربران این امکان را میدهد که دادهها را به صورت موثرتری برای تصمیمگیریها و برنامهریزیهای آینده استفاده کنند.
تفاوت اصلی بین انبار داده و بانکهای داده معمولی این است که انبار دادهها برای تجمیع و ذخیره دادهها از منابع مختلف به کار میروند و به عنوان یک سیستم تحلیلی و گزارشدهی عمل میکنند، در حالی که بانکهای داده معمولی به منظور برنامهنویسی و اجرای تراکنشهای عملیاتی مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع انبار داده (Data Warehouse) :
انبار دادهها (Data Warehouses) ممکن است بر اساس معماری و نحوه ساختاردهی دادهها به انواع مختلف تقسیم شوند. برخی از انواع رایج انبار دادهها عبارتند از:
1. انبار داده مرکزی (Centralized Data Warehouse): در این نوع، تمام دادهها از منابع مختلف در یک مرکز مشترک جمعآوری و ذخیره میشوند. این مدل به عنوان یک نقطه مرجع مشترک برای تحلیلها و گزارشدهی استفاده میشود.
2. انبار داده توزیعشده (Distributed Data Warehouse): در این نوع، انبار دادهها به صورت فیزیکی در چندین مکان یا شعبه مختلف قرار میگیرند. این مدل معمولاً برای سازمانهای بزرگ و گسترده با بخشها واحدهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.
3. انبار داده تاریخچهای (Historical Data Warehouse): در این نوع، دادهها به صورت تاریخچهای ذخیره میشوند تا تغییرات و تاریخچه وضعیت دادهها در طول زمان قابل پیگیری باشد.
4. انبار داده عملیاتی (Operational Data Store – ODS): این نوع به عنوان یک لایه میانی بین منابع اصلی داده و انبار داده مرکزی عمل میکند. ODS به طور معمول برای حمایت از عملیات روزانه و معمولی سازمان مورد استفاده قرار میگیرد.
5. انبار داده بزرگ (Big Data Warehouse): این نوع انبار دادهها برای مدیریت حجمهای بسیار بزرگ و متنوعی از دادهها مانند دادههای حسگر، رسانههای اجتماعی و غیره طراحی شده است.
6. انبار داده موضوعمحور (Subject-Oriented Data Warehouse): این نوع انبار دادهها بر اساس موضوعات خاص و مرتبط با نیازهای تحلیلی سازمان ساختاردهی میشوند. هر موضوع میتواند شامل یک یا چند بعد از داده باشد که به صورت جداگانه تحلیل و گزارشدهی میشوند.
7. انبار داده بدون اتصال (Virtual Data Warehouse): در این نوع، دادهها در محل مرجع اصلی نگهداری نمیشوند، بلکه به صورت مجازی از منابع مختلف استخراج و به سوالات تحلیلی پاسخ داده میشوند.
توجه داشته باشید که انواع مختلف انبار دادهها ممکن است با توجه به نیازها و ساختار سازمانها متفاوت باشند و برخی از انواع میتوانند با هم ترکیب شوند تا به نیازهای خاصی پاسخ دهند.
انبار داده مرکزی (Centralized Data Warehouse)
انبار داده مرکزی (Centralized Data Warehouse)، یک مدل معماری انبار داده است که در آن تمام دادهها از منابع مختلف جمعآوری و در یک مکان مرکزی یا سرور واحد ذخیره میشوند. این مدل به عنوان یک نقطه مرجع مشترک برای تحلیلها و گزارشدهی در سازمان استفاده میشود. چنین سیستمی ممکن است از تکنولوژیهای پایگاههای داده مانند SQL Server، Oracle یا PostgreSQL بهره ببرد.
ویژگیهای اصلی انبار داده مرکزی عبارتند از:
1. تجمیع دادهها: در این مدل، دادهها از منابع مختلف مانند پایگاههای داده، برنامههای کاربردی، فایلهای اکسل و غیره تجمیع و یکپارچهسازی میشوند تا به صورت جامع اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل و گزارشدهی فراهم آید.
2. ساختاردهی موضوعمحور: دادهها بر اساس موضوعات خاص و مرتبط با هدفهای تحلیلی سازمان در انبار داده مرکزی سازماندهی میشوند. هر موضوع میتواند شامل یک یا چند بعد از داده باشد که به صورت جداگانه تحلیل و گزارشدهی میشوند.
3. اطمینان از کیفیت داده: انبار داده مرکزی معمولاً از مکانیزمها و روشهایی برای تضمین کیفیت دادهها استفاده میکند تا اطلاعات صحیح و قابل اطمینان برای تحلیلها فراهم شود.
4. عملیات غیرقابل تغییر: دادهها در انبار داده مرکزی به صورت غیرقابل تغییر ذخیره میشوند، به این معنا که پس از ثبت، تغییرات بعدی در دادهها اعمال نمیشود و اطلاعات مربوط به یک دوره زمانی خاص باقی میمانند.
5. قابلیت اجرای تحلیلهای پیچیده: انبار داده مرکزی قابلیت اجرای تحلیلهای پیچیده و گزارشدهی را فراهم میکند تا کاربران بتوانند به صورت مؤثر از دادهها برای تصمیمگیریها و برنامهریزیهای آینده استفاده کنند.
6. پشتیبانی از برنامههای کاربردی تحلیلی: این نوع انبار داده قادر به پشتیبانی از برنامههای کاربردی تحلیلی متنوعی مانند گزارشدهندهها، داشبوردها و ابزارهای تحلیلی است.
7. امنیت: امنیت اطلاعات بسیار مهم است و انبار داده مرکزی معمولاً از روشهای امنیتی مختلف مانند محدودیت دسترسی، رمزنگاری و آزمونهای امنیتی استفاده میکند تا از محافظت از دادههای مهم اطمینان حاصل شود.
انبار داده مرکزی به دلیل یکپارچگی و یکدست بودن دادهها، قابلیتهای تحلیلی بالا و پشتیبانی از تصمیمگیریهای مؤثر، برای بسیاری از سازمانها و مؤسسات، ابزاری بسیار ارزشمند است.
انبار داده توزیعشده (Distributed Data Warehouse)
انبار داده توزیعشده (Distributed Data Warehouse)، مدلی از انبار داده است که در آن دادهها به صورت فیزیکی در چندین مکان یا شعبه مختلف ذخیره میشوند. این مدل معمولاً برای سازمانهای بزرگ و گسترده با بخشها و واحدهای مختلف که به صورت جغرافیایی جدا شدهاند، استفاده میشود. هدف اصلی این مدل، کاهش بار مرتبط با دادهها بر روی یک مرکز مرکزی و افزایش کارایی و سرعت در دسترسی به دادهها در سطح محلی است.
برخی ویژگیهای اصلی انبار داده توزیعشده عبارتند از:
1. توزیع دادهها: دادهها به صورت فیزیکی در چندین سرور و شعبه مختلف قرار میگیرند. این سرورها معمولاً به عنوان نقاط مختلف در یک شبکه بزرگ فعالیت میکنند و به هم متصل هستند.
2. پردازش موازی: انبار داده توزیعشده از پردازش موازی بهره میبرد، به این معنا که تحلیلها و استفادههای دادهها به طور همزمان در سرورهای مختلف صورت میپذیرد، که منجر به افزایش سرعت و کارایی در دسترسی به دادهها میشود.
3. تعادل بار (Load Balancing): با توزیع دادهها بین سرورها، بار مرتبط با دادهها نیز به طور متوازن بین این سرورها تقسیم میشود که باعث کاهش بار مرتبط با دادهها در یک مرکز مرکزی میشود.
4. اطمینان از انسجام دادهها: اطمینان از انسجام و صحت دادهها بین سرورهای مختلف در انبار داده توزیعشده بسیار مهم است و روشها و مکانیزمهای مناسبی برای اطمینان از همگرایی دادهها وجود دارد.
5. هماهنگی دادهها: برای استفاده مؤثر از انبار داده توزیعشده، معمولاً از ابزارها و فنآوریهایی برای هماهنگی دادهها و پیگیری تغییرات آنها استفاده میشود.
6. امنیت: به دلیل توزیع دادهها در مکانهای مختلف، امنیت اطلاعات بسیار مهم است و باید از روشها و مکانیزمهای امنیتی مناسب برای حفاظت از دادهها استفاده شود.
انبار داده توزیعشده به دلیل توانایی در کاهش بار مرتبط با دادهها و افزایش کارایی در دسترسی به اطلاعات محلی، به عنوان یک راهحل مناسب برای سازمانها با محیطهای پیچیده و گسترده شناخته میشود.
انبار داده تاریخچهای (Historical Data Warehouse)
انبار داده تاریخچهای (Historical Data Warehouse)، یک مدل انبار داده است که به دادهها از منابع مختلف به صورت تاریخچهای نگاه میشود. در این نوع انبار داده، تغییرات و تاریخچه دادهها در طول زمان نگهداری میشوند تا بتوان به تحلیل و تفسیر تغییرات و روندهای زمانی دادهها پرداخت.
ویژگیها و مشخصات انبار داده تاریخچهای عبارتند از:
1. تاریخچهبرداری: دادهها به صورت تاریخچهای و بر اساس زمان نگهداری میشوند. این بدان معناست که تغییرات دادهها در طول زمان ثبت میشود و میتوان به صورت دقیق به تغییرات و تاریخچه وضعیت دادهها در زمانهای مختلف دسترسی پیدا کرد.
2. ذخیرهسازی وقتبر: به دلیل نیاز به ذخیرهسازی و نگهداری دادهها در زمانهای مختلف، انبار داده تاریخچهای ممکن است نیاز به فضای ذخیرهسازی بیشتری داشته باشد و به مراقبت و نگهداری دقیقتری نیاز داشته باشد.
3. تحلیل تاریخچهای: این نوع انبار داده برای تحلیلهای مرتبط با تغییرات و الگوهای زمانی دادهها، به صورت خاص مفید است. اطلاعات تاریخچهای به تصمیمگیریها و برنامهریزیهای آینده کمک میکند.
4. روندهای زمانی: تحلیل و مطالعه روندهای زمانی به مدیران و تصمیمگیرندگان این امکان را میدهد که الگوها، تغییرات و روندهای مختلف در عملکرد سازمان و تجارت را درک کنند.
5. برخورداری از دادههای گذشته: از آنجا که این نوع انبار داده دادههای گذشته را نگهداری میکند، به تحلیل و تفسیر احتمالی رخدادها و عملکرد گذشته کمک میکند و این به ارزیابی و برنامهریزی برای آینده کمک میکند.
استفاده از انبار داده تاریخچهای به خصوص در صنایعی که با تاریخچه و رویدادهای زمانی مرتبط هستند، مانند مالی، حملونقل، تجارت الکترونیک و غیره بسیار حیاتی است. این نوع انبار داده به مدیران و تصمیمگیرندگان کمک میکند تا بهترین تصمیمها را بر اساس تجربیات گذشته و الگوهای زمانی بگیرند.
انبار داده عملیاتی (Operational Data Store – ODS)
انبار داده عملیاتی (Operational Data Store – ODS)، یک نوع انبار داده است که به عنوان یک لایه میانی بین منابع اصلی داده و انبار داده مرکزی (Data Warehouse) عمل میکند. ODS به طور معمول برای حمایت از عملیات روزانه و معمولی سازمان استفاده میشود و در آن دادهها به صورت نزدیک به زمان واقعی و با تأخیر کمتر از یک انبار داده مرکزی در دسترس قرار میگیرند.
ویژگیها و کاربردهای انبار داده عملیاتی عبارتند از:
1. نزدیک به زمان واقعی: دادهها در ODS به صورت نزدیک به زمان وقوع رخداد و به تأخیر کمتر از یک انبار داده مرکزی در دسترس قرار میگیرند. این ویژگی، به سازمانها کمک میکند تا از اطلاعات جدید به طور سریع استفاده کنند و به تصمیمگیریهای مؤثرتر برسند.
2. حمایت از عملیات روزانه: ODS برای تأمین نیازهای عملیاتی و روزانه سازمانها مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال، از ODS میتوان برای پشتیبانی از سیستمهای تحت وب، نرمافزارهای CRM (مدیریت ارتباط با مشتریان)، مدیریت موجودی و موارد مشابه استفاده کرد.
3. ترکیب دادهها: در ODS، دادهها از منابع مختلف ترکیب میشوند تا به کاربران اطلاعات یکپارچهتری را ارائه دهد. این ویژگی به کاربران کمک میکند تا دسترسی به دادهها و اطلاعات مرتبط را به سرعت و به شکل مفهومتری داشته باشند.
4. سادگی و کارایی: به دلیل نزدیکی به زمان واقعی و محدودیتهای زمانی برخورداری، ODS معمولاً سادهتر و کارآمدتر از انبار دادههای مرکزی است که برای تحلیلها و گزارشدهیهای پیچیده مورد استفاده قرار میگیرند.
5. تطابق با تغییرات زمانی: از آنجا که ODS اطلاعات به نزدیکی زمان واقعی نگهداری میکند، قابلیت انطباق با تغییرات زمانی و نیازهای متغیر سازمان را فراهم میکند.
نکته مهمی که باید توجه داشت، این است که انبار داده عملیاتی (ODS) و انبار داده مرکزی (Data Warehouse) هر دو از مفاهیم مختلف هستند و بسته به نیازهای سازمان، هر کدام ممکن است برای موارد مختلف مورد استفاده قرار گیرند. ODS بیشتر برای حمایت از عملیات روزانه و اطلاعات به زمان نزدیک مورد استفاده قرار میگیرد، در حالی که انبار داده مرکزی بیشتر برای تحلیلها و گزارشدهیهای پیچیده و بهرهگیری از دادهها برای تصمیمگیریهای استراتژیک مورد استفاده قرار میگیرد.
انبار داده موضوعمحور (Subject Oriented Data Warehouse):
انبار داده موضوعمحور (Subject-Oriented Data Warehouse)، یک نوع انبار داده است که دادهها بر اساس موضوعات خاص و مرتبط در آن سازماندهی میشوند. در این مدل، هر موضوع میتواند شامل یک یا چند بعد از داده باشد که به صورت جداگانه تحلیل و گزارشدهی میشوند. این ساختار موضوعمحور، به کاربران اجازه میدهد به راحتی به اطلاعات مرتبط با هدفهای تحلیلی خود دسترسی پیدا کنند و از دید 360 درجه اطلاعات را درک کنند.
ویژگیها و مشخصات انبار داده موضوعمحور عبارتند از:
1. سازماندهی بر اساس موضوعات: در انبار داده موضوعمحور، دادهها بر اساس موضوعات و زمینههای خاص سازماندهی میشوند. هر موضوع میتواند مربوط به یک بخش یا عملکرد خاص سازمان باشد، مانند موضوع مالی، موضوع مشتریان، موضوع موجودی و غیره.
2. تحلیل موضوعی: با تمرکز بر موضوعات خاص، انبار داده موضوعمحور امکان تحلیل دادهها در قالب بعدهای مختلف فراهم میکند. این ویژگی به کاربران کمک میکند تا به سادگی به اطلاعات مورد نیاز برای تحلیلها و گزارشدهی دسترسی پیدا کنند.
3. اطلاعات یکپارچه: با سازماندهی دادهها بر اساس موضوعات، اطلاعات مرتبط و مرتبط را میتوان در یک مکان موجودیتی مشاهده کرد و به دید 360 درجه اطلاعات را درک کرد.
4. پشتیبانی از تصمیمگیریهای استراتژیک: انبار داده موضوعمحور با امکان تحلیلهای پیچیده و گزارشدهی فراهمآوری که از طریق آن به اطلاعات مختلف مرتبط با موضوعات مختلف دسترسی دارد، به تصمیمگیریهای استراتژیک و مهم کمک میکند.
5. اطمینان از کیفیت داده: انبار داده موضوعمحور معمولاً از مکانیزمها و روشهایی برای تضمین کیفیت دادهها استفاده میکند تا اطلاعات صحیح و قابل اطمینان برای تحلیلها فراهم آید.
انبار داده موضوعمحور به دلیل قابلیتهای تحلیلی بالا، سازماندهی مناسب و امکان دسترسی به اطلاعات به صورت یکپارچه، برای بسیاری از سازمانها ابزاری قدرتمند برای تحلیلها و تصمیمگیریهای مؤثر است.
انبار داده بدون اتصال (Virtual Data Warehouse)
انبار داده بدون اتصال (Virtual Data Warehouse)، یک نوع انبار داده است که به صورت مجازی ایجاد میشود و دادهها در آن به طور مستقیم و فیزیکی ذخیره نمیشوند. به جای ذخیرهسازی دادهها در یک مکان مرکزی، این نوع انبار داده از منابع مختلف مانند پایگاههای داده، انبارهای داده، سرویسهای وب و غیره، دادهها را جمعآوری کرده و به صورت مجازی و موقتی به کاربران ارائه میدهد.
ویژگیها و مشخصات انبار داده بدون اتصال عبارتند از:
1. مجازی بودن: دادهها در انبار داده بدون اتصال به صورت مجازی ایجاد میشوند و به طور فیزیکی در مکان مرکزی ذخیره نمیشوند. این به امکان ایجاد انبار داده بدون نیاز به فضای ذخیرهسازی زیاد و هزینههای مرتبط با آن کمک میکند.
2. تجمیع دادهها: انبار داده بدون اتصال از منابع مختلف دادهها را تجمیع کرده و به کاربران به صورت یکپارچه ارائه میدهد. این ویژگی به کاربران کمک میکند تا به سرعت به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنند.
3. پویا بودن: به دلیل مجازی بودن، انبار داده بدون اتصال به سرعت قابل تغییر و تطبیق با نیازها و تغییرات درخواستها است. تغییرات در منابع داده و تغییر نیازهای کاربران میتواند به سرعت در این نوع انبار داده انعکاس پیدا کند.
4. امنیت: انبار داده بدون اتصال معمولاً از روشها و مکانیزمهای امنیتی مناسب برای حفاظت از دادهها استفاده میکند و از اطلاعات به صورت موقتی استفاده میکند.
5. کارآیی: به دلیل اجتناب از ذخیرهسازی دادهها، انبار داده بدون اتصال معمولاً کارآیی بالایی دارد و به سرعت دسترسی به دادهها را امکانپذیر میکند.
انبار داده بدون اتصال معمولاً برای نیازهای موقتی و محدودمدت کاربران استفاده میشود. این نوع انبار داده مناسب برای تحلیلها، گزارشدهیها و نیازهای مؤقت و سریع است که نیاز به ایجاد انبار دادههای بزرگ و پایدار ندارد. اما ممکن است برای نیازهای بلندمدت و استراتژیک، انبار داده موضوعمحور یا انبار داده مرکزی مناسبتر باشد.
این مطلب ادامه دارد…
دیدگاه ها 1